Đối với một số người tiêu dùng, chổi than máy phát điện chắc hẳn là một thuật ngữ khá lạ lẫm. Tuy nhiên, nếu sử dụng hoặc nghiên cứu về máy phát điện, chắc chắn bạn phải nghiên cứu về cụm từ này. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu toàn bộ những kiến thức về bộ phận này nhé!
Nội Dung
Chổi than là gì?
Về cơ bản, chúng ta có thể hiểu chổi than là một loại vật liệu dẫn điện, đảm nhận chức năng truyền điện, kết nối điện từ phần tĩnh của động cơ (stato) đến phần động (roto).
Chổi than được sử dụng khá phổ biến tại động cơ DC hay AC, với các động cơ bằng dây quấn.
Tùy theo tải trọng và cường độ dòng điện mà chổi than sẽ được cấu tạo khác nhau về chất liệu. Tuy nhiên về cơ bản chổi than có thành phần chính là cacbon, bên cạnh đó là đồng, niken,… tùy nồng độ.
Ứng dụng của chổi than
Chổi than được sử dụng rất nhiều trong các loại máy móc công nghiệp. Một số ứng dụng tiêu biểu của vật liệu này có thể kể đến như:
- Sử dụng trong động cơ máy phát điện hay các motor công nghiệp.
- Sử dụng trong motor ô tô, xe máy.
- Sử dụng trong một số thiết bị gia đình như máy sấy, máy hút bụi, máy xay sinh tố,…
- Sử dụng trong một số loại motor nhỏ, trong đồ chơi hay khóa cửa,…
Đặc biệt, chổi than đóng vai trò khá quan trọng trong máy khoan, máy mài hay máy cắt,… sử dụng cơ chế truyền điện để tạo lực xoay mạnh mẽ.
Cấu tạo chổi than máy phát điện
Chổi than máy phát điện sẽ có hình dáng tương tự một chiếc bàn chải nhỏ làm từ cacbon. Một đầu chính là tấm cacbon gắn cùng với dây dẫn bằng đồng, đầu còn lại gắn vào khung hoặc giá đỡ.
Cổ than cung cấp nguồn điện cho cổ góp bằng một lò xo, được gọi là nhíp. Các dạng lò xo được sử dụng phổ biến hiện nay có thể kể đến như lò xo lá, lò xo cò mổ, lò xo cuộn,…
Một đầu dây dẫn chổi than được thiết kế nằm bên trong một miếng than có độ dày 3-5mm. Phần tiếp xúc sẽ được gắn keo hoặc sử dụng chốt để cố định.
Bên ngoài tấm than sẽ được đánh dấu để người dùng nhận biết các đầu, đồng thời xác định được dây dẫn sẽ được cắm vào bên trong miếng than khoảng bao nhiêu. Nhờ đó mà người dùng có thể nhận biết được độ mòn của chổi than, sắp xếp thay thế chổi than nếu cần thiết.
Các phân loại chổi than máy phát điện phổ biến hiện nay
Chổi than máy phát điện có rất nhiều chủng loại. Tuy nhiên, có thể phân chia chúng theo cấu tạo như sau:
- Chổi than đơn (chổi than lõi): chổi than được khoan hoặc làm rãnh từ bề mặt tiếp tiếp xúc. Các khoảng trống sẽ được lấp đầy bằng một loại vật liệu khác.
- Chổi than đôi: gồm 2 chổi than đơn được ghép lại với nhau bởi đầu cốt hoặc một sợi dây cáp thông thường.
- Chổi than tách: gồm 2 hoặc nhiều miếng nhưng không được gắn lại với nhau theo chiều dày. Các miếng chổi than sẽ di chuyển tương ứng với nhau, hoặc sử dụng như một miếng chổi than độc lập. Các miếng chổi than ở đây có thể được làm từ cùng một vật liệu hoặc khác nhau tùy theo nhu cầu sử dụng. Chúng được liên kết vật lý hoặc không vật lý với nhau.
- Chổi than với kết cấu sandwich: gồm hai hoặc nhiều miếng chổi than được ghép cùng nhau và sử dụng với chức năng như một chổi than độc lập.
Nguyên lý hoạt động của chổi than máy phát điện
Khi vận hành, đầu cacbon của chổi than sẽ được đẩy tiếp xúc liên tục với cổ góp điện, giúp duy trì dòng điện liên tục cho roto.
Để chổi than có thể di chuyển dễ dàng, nhà sản xuất đã thiết kế khoảng cách từ cạnh chổi đến bề mặt giá đỡ rộng khoảng 0,8 đến 1mmm. Nếu khoảng cách này không đảm bảo tiêu chuẩn sẽ dẫn đến việc chổi than bị hỏng hoặc hoạt động không ổn định.
Máy phát điện có chổi than và máy phát điện không chổi than
Máy phát điện không chổi than hay còn được biết đến với tên gọi máy phát điện kích từ, là thiết bị sử dụng mạch kích thích kết hợp với máy phát đồng bộ và hệ thống chỉnh lưu. Máy phát đồng bộ được sử dụng để kích thích, do đó còn được biết đến là máy kích thích xoay chiều.
Khi sử dụng, dòng điện sẽ đi trực tiếp từ phần ứng qua bộ chỉnh lưu, rồi vào thẳng roto mà không đi qua chổi than, nên còn được gọi là hệ thống kích từ không chổi than.
Hai loại máy phát có chổi than và không chổi than có thể phân biệt dễ dàng nhất như sau:
- Máy phát điện kích từ có chổi than có động cơ hình thành từ bộ phận chổi than chì, trục roto, nam châm và cuộn dây.
- Máy phát điện kích từ không chổi than hoạt động nhờ sự kết hợp của roto, nam châm vĩnh cửu, cuộn dây và vòng bi.
Máy phát điện có chổi than có giá thành khá phải chăng. Các nam châm được sử dụng có giá khá rẻ, nên mặc dù mức giá tầm trung nhưng vẫn đảm bảo được chất lượng khi sử dụng.
Tuy nhiên, sau một thời gian dài sử dụng, chổi than máy phát điện sẽ nhanh chóng bị mài mòn do lực ma sát cao. Do đó các loại máy phát điện sử dụng chổi than có tuổi thọ kém hơn so với dòng máy khác. Đồng thời bộ phận motor trong máy phát tiêu thụ điện năng khá lớn nhưng lại có công suất yếu hơn so với những loại motor khác có cùng kích cỡ.
Khi nào cần thay chổi than cho máy phát điện
Sau một thời gian sử dụng, nếu thấy có dấu hiệu máy phát điện suy giảm công suất, chúng ta cần kiểm tra chất lượng chổi than và thay thế. Tuy nhiên thao tác như thế nào chính xác nhất? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay sau đây.
- Đầu tiên, tháo toàn bộ ốc vít trên máy phát điện để tiếp cận với chổi than.
- Tháo đạn bạc và thay chổi than. Lưu ý khi thay nên thay cả bộ, không chỉ thay một chiếc để có thể đảm bảo hiệu suất hoạt động của toàn bộ hệ thống.
- Lắp chổi than mới vào máy phát điện. Khi lắp đạn bạc vào, bạn cần thao tác ngược lại với lúc tháo ra để đảm bảo đúng trình tự tháo lắp ban đầu.
- Cuối cùng, lắp vỏ máy phát điện và xoáy chặt các ốc vít.
Làm thế nào để lựa chọn được chổi than phù hợp?
Khi thay mới chổi than, bạn cần chọn mua được sản phẩm phù hợp, tương thích với máy phát điện. Hoặc nếu bạn lắp ráp mới một số thiết bị cần sử dụng chổi than, chắc chắn bạn cần tìm mua một sản phẩm phù hợp thì thiết bị của bạn mới có thể hoạt động một cách hiệu quả. Dưới đây chúng tôi sẽ gửi tới bạn một số thông tin cần lưu ý khi lựa chọn chổi than để thay thế hoặc lắp ráp cho các thiết bị của mình.
- Nắm được thông số chổi than mà bạn muốn mua. Ví dụ như mã chổi, kích thước chổi, dây dẫn điện là loại có đường kính bao nhiêu, thông tin đầu cốt,…
- Nắm rõ thông số của động cơ: dòng điện sử dụng là bao nhiêu, tốc độ quay, điện áp, công suất của thiết bị điện,…
- Nắm được thông tin của một số dòng sản phẩm chất lượng trên thị trường để có thể chọn mua được sản phẩm chính hãng. Các loại chổi than được ưa chuộng nhất hiện nay có thể kể đến như CB-203A (thường sử dụng cho máy xịt rửa, máy phay hay máy cắt,..); D172 (sử dụng nhiều trong các loại động cơ điện thông thường); D374N (sử dụng trong động cơ máy phát điện chổi than),…
Trên đây là những thông tin bạn cần nắm khi sử dụng chổi than máy phát điện. Mòng rằng bài viết mang lại cho bạn những kiến thức hữu ích để sử dụng các thiết bị điện một cách hiệu quả hơn.
